Gepubliceerd op: 26-06-2025
Elke week worden alle cliënten van een zorgorganisatie gewogen. 'Waarom we onze cliënten wegen? Eh, goede vraag; we doen het gewoon al jaren zo…’
Of: een kamer komt vrij en de vorige bewoner had video- en afluisterapparatuur nodig om zich vrij te kunnen bewegen. De volgende bewoner neemt intrek en de apparatuur blijft zitten. Terwijl deze bewoner dat helemaal niet nodig heeft. Gewoontes kunnen verblinden en dat geldt soms ook in gevallen waarbij onvrijwillige zorg wordt verleend.
Frisse blik op oude situatie
De MDET-methode (MultiDisciplinair Expertise Team) kan zorgorganisaties helpen met een frisse blik te kijken naar situaties waarin zorg en dwang een rol in spelen. Lees hoe de MDET-methode werkt.
Tijdens de expertsessie 'Frisse blik op zorg en dwang' in de 'Week van passende vrijheid' van Vilans kwam een aantal mooie voorbeelden voorbij van situaties waarbij de onvrijwillige zorg kon worden afgebouwd:
Een cliënt ging elke week met zijn begeleider naar zijn oma. Vanwege een strafbaar zedendelict mocht hij niet alleen over straat. Toch wilde hij graag alleen bij zijn oma op visite. Een telefoon meegeven uit veiligheidsoverwegingen was geen optie, omdat hij vanwege het zedendelict geen telefoon in bezit mocht hebben. Toch moest hij contact op kunnen nemen als hij verkeerd zou fietsen of in een andere situatie terecht zou komen waarbij hij hulp nodig had. Hij kreeg een horloge mee waarmee hij contact kon opnemen met het zorgteam en kon vervolgens alleen naar zijn oma toe. Een personeelslid kwam hierdoor vrij voor andere werkzaamheden.
De verkering eindigde en daar was de cliënt niet zo blij mee: ze begon de ex te stalken via een mobieltje. Toen de vrienden van de ex dreigden om langs te komen en zo het stalken te stoppen, is besloten de telefoon in te nemen. Maar dit gaf niet meer rust. Integendeel: de cliënt werd bozer en bozer en verwijderde zich steeds meer van het zorgteam. Dit was juist niet wat het zorgteam voor ogen had. Er werd gezocht naar een manier waarop de cliënt veilig de mobiel terug kon krijgen door er bepaalde beperkingen op aan te brengen. De verhoudingen draaiden al snel weer bij.
Aanvullend op de Wzd
Vaak kunnen organisaties deze resultaten wel bereiken als ze het stappenplan van de Wet zorg en dwang (Wzd) volgen. Maar soms zijn teams zich er niet van bewust dat ze onvrijwillige zorg bieden. Bijvoorbeeld omdat verzet niet wordt opgemerkt. Of er wordt op een locatie meer dan wenselijk onvrijwillige zorg toegepast omdat er iets speelt in het team. In deze gevallen kan het meekijken van een MDET echt verhelderend werken voor je organisatie.
Situaties waarbij de MDET-methode uitkomst kan bieden:
- Je hebt het stappenplan van Wzd geraadpleegd, maar sommige methodes of stappen zijn onuitvoerbaar in jouw organisatie.
- Je wil je kennis en bewustzijn vergroten van onvrijwillige zorg.
- Je wil de blinde vlekken in de organisatie opsporen en aanpakken: frisse blik.
- Je bent bezig met de casus van een cliënt, terwijl er geen oog is voor de omgeving of inmenging van andere cliënten, die mogelijk wél van invloed zijn.
- Je wil samen met experts vanuit jouw organisatie alle vormen van onvrijwillige zorg die je levert eens goed onder de loep nemen.
Carlo Schuengel, hoogleraar Orthopedagogiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam en academisch leider van Viveon, zegt over de methode: 'Je kunt nog zulke goede methodes ontwikkelen: het gaat erom hoe je deze methodes inzet en er mee omgaat.' Volgens de hoogleraar is het belangrijk om de kerncomponenten van MDET goed in te voeren:
- Doe het als onafhankelijk multidisciplinair expertise team met het hele zorgteam: samen kijken naar toepassing van onvrijwillige zorg, oorzaken en mogelijkheden tot afbouw.
- Benut het op orde brengen van de registratie voor bewustwording.
- Ondersteun het zorgteam (leg de Wzd uit, bespreek bezwaren, geef erkenning, creëer draagkracht en bouw vertrouwen op).
- Richt je vervolgens op wat je voor de bewoners kan doen (kijk naar praktische en snelle oplossingen, denk aan interactie via video, bekijk met het gehele team de verleende zorg en bespreek de alternatieven).
Ervaringen van de inzet van de MDET-methode:
- verborgen onvrijwillige zorg werd besproken;
- soms was de conclusie dat afbouw niet mogelijk was; ook dat geeft rust;
- bewustwording binnen de teams;
- kokervisies werden doorbroken;
- en ook: soms was er weerstand tegen een geopperde maatregel.
'Maar zonder frictie geen glans. Soms is frictie het bewijs dat je een vastgelopen situatie wezenlijk aan het veranderen bent', aldus Carlo. Soms zijn teams wat huiverig om experts van elders uit hun organisatie mee te laten denken. 'Maar uiteindelijk is het aan de teams zelf of de aanbevelingen worden overgenomen. Ons onderzoek laat zien dat het vaak heel heldere momenten oplevert en echt in positieve zin vooruitgang kan brengen', aldus Carlo.
Deel deze pagina via:
