'Loop je vast? Buig het om naar een doorbraak!'

De weg naar het openen van de deuren van een zorglocatie is niet eenvoudig. Soms loop je in het proces vast. Dan kun je opgeven óf proberen anders naar de situatie te kijken.

Leren anders te kijken

Suzanne Verdonschot, onderzoeker en adviseur op het gebied van innoveren in de dagelijkse praktijk, komt tijdens de 'Week van passende vrijheid' met een mooi voorbeeld: 'Een supermarktmanager liet de vakkenvullers altijd de vakken vullen die op dat moment aandacht nodig hadden. Daardoor werkte elke medewerker op veel plekken in de winkel. Het leek de meest efficiënte manier van werken, maar niemand nam echt verantwoordelijkheid.'

'Tot de manager besloot elke vakkenvuller zijn eigen pad te geven. En ook verantwoordelijkheid: 'Zorg dat jouw pad er netjes bij ligt. Geen prullen op de grond, alles mooi gespiegeld.' Dit had tot gevolg dat alle supermarktpaden er superstrak bij lagen. De vakkenvullers namen daarnaast vlak voor het einde van hun dienst de tijd om ''hun pad'' over te dragen aan hun collega van de volgende dienst. Al snel waren veranderingen in de hele winkel merkbaar. De verantwoordelijkheid en het eigenaarschap droegen bij aan het geloof in eigen kunnen. Het personeel ging zich bemoeien met verbeteringen op allerlei plekken in de winkel. De samenwerking verbeterde merkbaar.' 

Deze omslag is het resultaat van kleine stapjes uitproberen en voortgang zien, waardoor creatieve oplossingen voor een probleem ontstaan.

Vastlopers omzetten naar creatieve oplossingen

Volgens Suzanne betekent bouwen aan bewegen vastlopen. 'Het is geen kwestie van zo snel en vlekkeloos mogelijk een probleem oplossen. Het gaat juist om de kunst een situatie waarin je vastloopt om te buigen naar een doorbraak.'

Impact

Organisaties die aan de vooravond staan van een grote beweging als het openen van deuren voor mensen met dementie, kunnen wel wat ondersteuning gebruiken. Suzanne ontwikkelde een tool om hen te helpen. 

'Deze tool helpt nieuwsgierig naar je eigen werk en werkomgeving te kijken. Welke kleine dingen zie je al veranderen? Soms zijn het ogenschijnlijk kleine of alledaagse dingen die het verschil kunnen maken. Dan helpt het daar oog voor te ontwikkelen. De tool kent vijf gradaties van hoe beweging eruit kan zien. Je kunt zelf bepalen waar je staat en bekijken welke stappen je kunt maken naar meer impact.'

Gradaties van impact in het werk:

• Geraakt – Je wordt geraakt door iets op de werkvloer.
• Inzicht – Je leert iets nieuws, een eye-opener waar je wat aan hebt.
• Intentie – Je hebt een idee om iets echt anders te gaan doen.
• Anders handelen – Je neemt ook concrete stappen om iets anders in de praktijk te gaan doen. Dat kan spannend zijn.
• Omgeving doet mee – Je merkt dat het lukt om anderen te enthousiasmeren en mee te krijgen. 

In de zaal zitten voornamelijk verpleegkundigen, verzorgenden, beleidsmedewerkers en teamleiders. Suzanne vraagt hen eens zelf te kijken naar waar je zelf staat en wat je ziet in je eigen team. Stel: Een team krijgt te maken met een bewoner die telkens verdwaalt als deze op stap gaat. Het team is samen gaan zitten om na te gaan wat er nodig is om hier op een andere manier mee om te gaan (inzicht). Dit leidde tot nieuwe afspraken (intentie). Die brachten zij vervolgens in praktijk (anders handelen).

Praktijkvoorbeelden

Suzanne komt met concrete handvatten aan de hand van praktijkvoorbeelden en interviews, die zij voor het symposium heeft afgenomen. Bijvoorbeeld met Suzanne Miebet van der Smagt, verpleegkundig specialist bij Stichting Eykenburg. Zij deelde een mooi ‘anders kijken-moment’.

'Als je de cliënt tevreden in de stoel ziet zitten, dat is zo’n moment dat je moet zien. Of iemand is in plaats van de hele dag ontredderd, dat nu drie momenten niet. Het mooiste is om dat ook met familieleden te delen: 'dit is wat we doen en dit hebben we al bereikt. Familie ziet anders alleen de ontreddering.'

Monique Konings, projectleider bij zorgorganisatie Thebe vertelde eerder aan Suzanne over een situatie. ‘Mevrouw woonde op een gesloten afdeling en zij wilde zelfstandig wandelen. De familie vond daar ook wat van. Maar het team had zoiets van: het kan niet. Ze hadden al van alles geprobeerd. Met de waardenladder keken we toen: kunnen we de waarden prioriteren? Dan zie je dat ze veel waarden van de cliënt bovenaan zetten, maar voor henzelf geeft het veel stress. Dat onderzochten we. Het resultaat was dat de persoonlijk begeleiders een ander gesprek voerden met cliënt, familie en regiebehandelaar. Een ander perspectief werd belangrijker. De tegenstelling verdwijnt. De cliënt is belangrijk, maar jouw waarden zijn ook belangrijk.'

Slim samendoen

Het is ook belangrijk eens buiten de geijkte paden te wandelen, maar soms is het lastig daar een weg in te vinden. 'Je bent op zoek naar een oplossing. Je denkt je suf. Maar de oplossing komt niet. Je komt thuis, neemt een ontspannen douche en PING! Daar is jouw idee. Dat ervaarde Monique ook. Zij bedacht op een bepaald moment dat het misschien niet voor de hand ligt om mensen van de ICT-afdeling te betrekken bij een brainstorm, maar uiteindelijk leverde het wél verrassende uitkomsten op. Ik zag vooral dat mensen van buiten de zorg niet besmet zijn met het denken in veiligheid. En dat kan echt verhelderend werken.'

Je kunt zelf ook actief invloed nemen op het creëren van momenten die helpen om ‘samen slim’ te worden. Enkele tips van Suzanne om van de werkomgeving nog meer een leeromgeving te maken:

Mini-stages

'Mini-stages hoeven niet veel tijd te kosten; loop een uurtje mee op een andere afdeling. Het geeft je echt inzichten in waarom je collega’s werken zoals ze werken.'

Hack je werkdag

'Pak je agenda erbij en kies een afspraak uit die er al in staat. Een teambespreking of een intake met een nieuwe bewoner. Ga samen met een groepje collega’s na: hoe zouden we dit moment net een beetje anders kunnen aanpakken, zodat we er drie keer zo veel uit leren dan anders? Een mini-brainstorm levert vaak direct kleine acties op die je meteen kunt toepassen. Zoals: we beginnen de komende vergadering met een agenda die bestaat uit vragen. Of: we starten de bespreking met het delen van een moment waar je trots op bent.'

Stellingen inbrengen tijdens een teamoverleg

'Bedenk enkele stellingen over een actueel onderwerp. Trek tijdens een teamoverleg 5 tot 10 minuten uit om hierover in gesprek te gaan. Vraag de collega’s plaats te nemen op een lijn in de ruimte (die loopt van helemaal mee eens naar helemaal mee oneens). Vraag enkele mensen om hun plaats toe te lichten. Dit is een manier om met elkaar in gesprek te komen en elkaars opvattingen te leren kennen. Op die manier kun je je eigen blik ook verruimen.'